Termen en termenlijsten
Informatie die online gepresenteerd wordt, kan op verschillende plekken gevonden worden. Informatie van een heemkundekring of museum kan op de eigen website gevonden worden, maar ook op bijvoorbeeld portalen als Brabantserfgoed.nl of Collectienederland.nl. Hier is de informatie gepresenteerd naast informatie van andere instellingen.
Het probleem is dat er weinig samenhang is in het vastleggen van erfgoedinformatie. Elke instelling legt haar collectie op haar eigen manier vast. Een instelling in Nuenen schrijft bijvoorbeeld Van Gogh, V., terwijl een instelling in Zundert Vincent van Gogh schrijft. Maar zelfs als er eenduidige afspraken zijn over de schrijfwijze kunnen er problemen optreden. Want wat doen we, als er twee mensen met dezelfde naam in hetzelfde dorp wonen? Hoe weten we dan welke objecten bij welke persoon horen?
Om dit soort problemen te ondervangen, kun je gebruik maken van termen. Een term is een beschrijving die een begrip of entiteit uniek identificeert en de betekenis ervan duidelijk maakt. Het kan dan gaan om bijvoorbeeld een gebouw, persoon, gebeurtenis of andere entiteiten.
Voorbeelden van termen over kerken in Middelbeers. (Bron: Sjors de Valk)
In zo’n term is altijd bepaalde informatie vastgelegd. Deze informatie dient om de term te kunnen vinden en te kunnen duiden. Het gaat bij een term voor gebouwen bijvoorbeeld om:
- wat is de naam van dit gebouw?
- zijn er andere namen waaronder dit gebouw bekend is?
- wat voor gebouw is het?
- waar kan ik het gebouw vinden?
Wanneer je een term verbindt aan een record in je collectieregistratiesysteem, wordt de informatie die bij de term is vastgelegd ook direct gekoppeld aan het record. Hierdoor voorkom je dat je deze informatie bij elk afzonderlijk object opnieuw vast moet leggen. Wanneer je je collectie koppelt aan termen kun je deze dus gestructureerd en betekenisvol beschrijven en verrijken.
Naast informatie waarmee we de term kunnen duiden krijgt een term ook altijd een identificatiecode. De identificatiecode geldt om de term te kunnen onderscheiden van andere termen die misschien wel veel overeenkomsten hebben. Met een identificatiecode kunnen termen ook door machines gebruikt worden.
Termenlijsten
Temen vind je in termenlijsten en terminologiebronnen. Elke termenlijst heeft zijn eigen aandachtsgebied. Zo heeft het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) een termenlijst ontwikkeld met termen betreffende de Tweede Wereldoorlog. En is de AAT (Arts en Architecture Thesaurus) een termenlijst met termen over kunst en architectuur.
Een groot aantal van deze termenlijsten worden bijeengebracht in het Termennetwerk van het NDE. Dit is een tool die ontwikkeld is om het zoeken in verschillende termenlijsten te vereenvoudigen.
K3 – Een provinciale aanpak
Lokale en regionale informatie is vaak niet in landelijke termenlijsten te vinden. Daarom zijn we bij Brabant Cloud gaan kijken of we ook termenlijsten specifiek voor Brabant kunnen aanleggen. Om te beginnen zijn we aan de slag gegaan met een behapbare lijst van religieuze gebouwen. We willen hierbij alle kerken, kloosters en kapellen in Brabant in een termenlijst zetten, ook diegene die niet meer bestaan.
Voorbeeld van een record van het Klooster Elzendaal in Boxmeer. (Bron: Erfgoed Brabant)
Per item (religieus gebouw) wordt een lijst met gestructureerde informatie vastgelegd. Die structuur is belangrijk, want niet alleen mensen, maar ook machines moeten deze velden kunnen gebruiken. Het gaat dan bijvoorbeeld om plaatsnamen, coördinaten, religieuze stromingen en links naar andere bronnen.
K3 in gebruik
In de huidige lijst wordt al heel veel informatie vastgelegd, maar deze is nog niet volledig. In 2022 willen samen met de deelnemers deze termen gaan verbeteren. Lokale instellingen kunnen vaak veel meer vertellen over de gebouwen in hun gemeenschap dan wij.
De volledige lijst gaan we koppelen met Memorix Maior, zodat elk object uit je collectie dat een religieus gebouw betreft, gekoppeld kan worden met de betreffende term. Wanneer je een record in je eigen omgeving verbindt aan een term komt er een duurzame koppeling tot stand. Deze koppeling zorgt ervoor dat alle informatie die verbonden is aan de term, ook verbonden wordt aan je record. Daarnaast komen je records via de centrale term ook in verband te staan met records uit andere collecties, die gekoppeld zijn met dezelfde term. Zo verrijken de collecties elkaar dankzij het gebruik van termenlijsten.
Naast de koppeling met Memorix Maior willen we de termenlijst ook koppelen met Brabantserfgoed.nl. Zo kunnen we alle termen (religieuze gebouwen) voorzien van een eigen landingspagina en plotten op een interactieve kaart, waarmee eenvoudig te filteren is op bepaalde termen (bijvoorbeeld op basis van kloosterorde of religieuze stroming). Records die aan een term gekoppeld zijn, kunnen dan ook getoond worden op de landingspagina van die term.
Termen zijn de toekomst
Nu hebben we een termenlijst met religieuze gebouwen, maar in de toekomst kunnen we ook andere soorten gebouwen toevoegen (molens, watertorens, kastelen). Door je data te verbinden aan termenlijsten kun je dus betekenisvolle relaties aanleggen binnen en buiten je collectie. Jouw collectie wordt hiermee nog meer een onderdeel van het verhaal van Brabant.
Bekijk de hele sessie in de onderstaande video:
Lees de bijbehorende documentatie:
- De presentatie van Sjors de Valk over termen in het algemeen.
- De presentatie van Cris Kremers over termen bij Brabant Cloud.
Wil je meer willen weten over termenlijsten? Neem dan contact op met onze helpdesk.