Even voorstellen: Visserij- en Cultuurhistorisch Museum Woudrichem

Naam: Visserij- en Cultuurhistorisch Museum Woudrichem
Woordvoerder: Frans Heijlaerts
Aantal records in Memorix Maior: 424
Aantal records online: 0

Vertel iets over je instelling

Wij zijn het Visserij-, en Cultuurhistorisch Museum Woudrichem. Ons museum bevind zich in het oude Arsenaal van de vestingstad Woudrichem. Woudrichem is vanouds een strategisch gelegen plaatsje aan de oever bij de splitsing van de rivieren Maas en Waal. Tevens ligt het aan de grens van Brabant met Gelderland en Zuid-Holland. Pas in 1955 is het predicaat ‘vesting’ opgeheven en is defensie vertrokken, als één van de laatste vestingen van Nederland. Van oudsher vind hier heel veel visserij plaats.

Wij zijn het enige museum, dat zich speciaal richt op de riviervisserij.

- Frans Heijlaerts

Onze missie is om het cultureel erfgoed, maar vooral de riviervisserij onder de aandacht van het publiek te brengen. Wij zijn het enige museum, dat zich speciaal richt op de riviervisserij. Ook streven we het doel na, om de oude ambachten die een relatie hebben met de riviervisserij, door te geven aan ons nageslacht.

Hoe probeer je de doelen van je instelling te bereiken?

De doelen die we hebben gesteld proberen we op verschillende manieren te bereiken. Ten eerste zijn er in ons museum zijn allerlei items te vinden, die een directe relatie hebben met de riviervisserij. Ook zijn er filmpjes gemaakt die, via diverse in het museum opgestelde keuzeschermen, uitleg geven over de riviervisserij en alles wat daar bij hoort.

Ten tweede organiseren we diverse workshops om de ambachten, die een directe relatie met de visserij hebben, door te geven. Onze vaste, jaarlijkse workshops zijn: zeilmaken, touw splitsen/knopen en nettenbreien. Met enige regelmaat demonstreren we ook: Manden vlechten, Smeden, Touwslaan, masten en blokken maken, staaldraad splitsen en klinken. Manden lijken hierbij misschien een vreemde eend in de bijt, maar de eerste fuiken werden in de prehistorie al van wilgentenen gemaakt. Nieuwsgierig? Kom gerust eens kijken!

Ten derde zijn er vrijwilligers die zich bezig houden met de cultuurhistorie: Een enthousiaste groep dames houdt zich bijvoorbeeld bezig met het breien van visserstruien en mutsjes. Een andere groep vrijwilligers houdt het visbakken in ere. Dit doen zij door niet op een gewone kookplaat vis te bakken, maar op de ouderwetse manier een houtkacheltje, een zogenaamd “vuurduveltje”.

Tot slot gaan we “de boer op” met onze doelen: in een poging om het besef voor erfgoed bij de jeugd aan te wakkeren, hebben we drie lesprojecten voor de scholen in Altena (soms komen ze zelfs van buiten Altena). Scholen kunnen dan hun lespakket bij het museum opvragen, op school behandelen en vervolgens naar het museum komen ter afronding.

Waaruit bestaat je collectie?

Onze collectie bestaat uit van alles wat met de riviervisserij te maken heeft; van schilderijen en prenten, tot complete vissersscheepjes. Natuurlijk zijn er ook allerlei netten en objecten van allerlei gerelateerde ambachten  te zien. Verder hebben we een kleine bibliotheek met boekwerken over de visserij en onderzoeksrapporten uit het verleden over de visstand en dergelijken.

Waarom maak je gebruik van Brabant Cloud?

Het vastleggen van de collectie was destijds een wens van het bestuur, omdat we toe zouden willen treden tot de museumvereniging en daardoor ook aansluiting zouden kunnen zoeken bij Museumjaarkaart. We kwamen erachter dat er regelmatig bezoekers afhaken, omdat museumjaarkaart niet bij ons geldt.

Een van de eisen om lid te kunnen worden is het hebben van een collectieregistratie. Helaas kwam Corona tussenbeide, wat voor ons als museum ook grote financiële gevolgen had. We hadden namelijk de benedenverdieping verhuurd en van de inkomsten daarvan konden wij het museum draaiend houden. Onze huurder is helaas na een tijd gestopt en het lukt ons tot nu toe niet om de benedenruimte opnieuw te verhuren. Lid worden van de museumvereniging kost geld, dus dit is even in de ijskast gezet.

Gaandeweg zijn we blij met het vastleggen van de collectie want dat geeft een duidelijk overzicht van de collectie en maakt ook duidelijk wie de schenkers waren van de items. In een later stadium zouden we de collectie ook digitaal op Internet aan kunnen bieden.

Hoe leg je je collectie vast? Wie doet dit?

In principe leggen we alle historische items van het museum vast in Brabant Cloud. Alles wat tentoongesteld staat, maar ook alles wat in depot staat of ligt. We hebben aparte rubrieken voor objecten, boeken, afbeeldingen en films. We vullen voorlopig de belangrijkste gegevens in, de details kunnen altijd later nog toegevoegd worden.

Toen we gestart zijn met Brabant Cloud, waren we met drie man om alles vast te leggen. Alle drie bestuursleden van het museum. Inmiddels hebben twee van deze bestuursleden het bestuur verlaten. Deze leden zijn daarom ook uit de commissie die de collectie vastlegt verdwenen. De enige die nog over is om dit werk te doen ben ik als bestuurslid. Het valt in de praktijk tegen om andere vrijwilligers te vinden om te assisteren.

Presenteer je je collectie?

We presenteren de collectie in het museum, daar staat het overgrote deel van onze collectie. Een klein deel staat/ligt in depot. Zoals reeds genoemd, presenteren we de collectie hoofdzakelijk live in het museum, eens per jaar houden we “levend museum” en slepen we veel naar buiten, vooral in samenhang met het demonstreren van ambachten en visbakken.

Met het presenteren van de collectie willen we bereiken dat de historische riviervisserij en alles wat daarmee samenhangt bekend en levend blijft bij het grote publiek.

- Frans Heijlaerts

We hebben nog geen verbinding met collectieregistratie en onze website. Dat willen pas realiseren als we alles compleet hebben geregistreerd. Met het presenteren van de collectie willen we bereiken dat de historische riviervisserij en alles wat daarmee samenhangt bekend en levend blijft bij het grote publiek. Ook willen we vraagbaak blijven voor alles wat hiermee te maken heeft, want we hebben ook veel kennis binnen onze gelederen.

Wat zijn je grootste leerpunten?

Probeer niet alles in een keer perfect en volledig op te nemen. Als je alle invulvelden wilt vullen, bijvoorbeeld alle afmetingen van items, ben je per onderdeel heel lang bezig. Handiger is het om eerst de basisgegevens op te nemen en in een later stadium de minder belangrijke velden in te vullen.

Maak ook een duidelijke indeling van je museum, als je later iets terug wilt vinden, is het makkelijk terug te vinden als je exacte locatie in het systeem heeft staan. Wij hebben een denkbeeldig raster gemaakt van onze museumvloer en in het systeem aangegeven in welk vak een item staat.

Wil je nog iets anders meegeven?

Het volgende verhaal geeft aan hoe belangrijk de visserij in Woudrichem was: In 1362 schonk Diederic Loef van Horne (Diegene die Loevestein heeft laten bouwen) het recht om te vissen in de wateren rondom Woudrichem aan alle Poorters en Poorterskinderen van Woudrichem. Natuurlijk moest een deel van de vangst worden afgedragen aan hem. Dit recht bestaat nog steeds, na zes-en-een-halve eeuw!

Nog steeds wordt er jaarlijks aan de Staat betaald, zodat de “poorters van Woudrichem” gebruik kunnen blijven maken van hun recht.

-Frans Heijlaerts

Toen de Maas bij Andel afgedamd werd rond 1900 kon de vis niet meer doortrekken en werden diverse vissers in hun bestaan bedreigd, immers kwam er steeds minder vis deze kant op. Ter compensatie zijn er toen van regeringswege ander visgronden aangewezen op de nieuw gevormde Bergse Maas. Het Maaswater stroomde vanaf die tijd daarlangs. Regelmatig is een poging gedaan om dit visrecht ongedaan te maken (bijvoorbeeld in verband met teveel administratieve rompslomp).

De Woerkummers, de inwoners van Woudrichem, hebben dit tot nu toe met succes tegen kunnen houden. Nog steeds wordt er jaarlijks aan de Staat betaald, zodat de “poorters van Woudrichem” gebruik kunnen blijven maken van hun recht.

Heb jij vragen over Brabant Cloud? Of lijkt het je leuk om een stukje te schrijven over jullie stichting, heemkundekring of museum als deelnemer van Brabant Cloud? Neem dan contact op met onze helpdesk via helpdesk@brabantcloud.nl.